انواع تابعیت – آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود

انواع تابعیت – آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود

 حقوق هموطنان خارج از ایران

مبحث سوم- انواع تابعیت

بدواً لازم یه یاد آوری است که  اگر چه در عصر کنونی دولت ها ملت های خود را در انتخاب تابعیت آزاد اعلام نمودند، اما همین دولت ها  معتقد به رعایت ضابطه های بین المللی می باشند و بطور کلی همه دولت ها با آگاهی به اصول کلی تابعیت که بر دو نوع معیار است می باشند  (برای تابعان خود و بیگانگان) به تنظیم و وضع ضوابط و مقررات داخلی پرداخته اند .

و از سالیان قبل در دنیا معیار های تعیین تابعیت دو نوع می باشد:

الف: اصل خون

که قدمت بیشتری دارد (زیرا که در زمانهای قدیم ارزش سرزمین به عنوان یکی از شرایط تشکیل دولت شناخته نشده بود و نسب خونی فرد نشان از تعلق خانواده او در آن سرزمین بود)

 ب : معیار خاک

از زمانی که ارزش سرزمین در تشکیل دولت موثر شد، این معیار برای معین بودن تابعیت نیز تاثیر گذاشت.

بهرحال از این دو معیار در دوران معین در گذشته، برای تعیین اتباع یک دولت به کار رفته است. به عنوان مثال به تاریخچه تابعیت در کشورهای مختلف بنگیریم، معیار تابعیت ذر حقوق رم اصل خون بوده است اما اگر به دوره فئودالیته بنگریم از معیار خاک استفاده می شده است.

اما در شرایط کنونی هر دولتی مخیر است که از اصل خون یا از اصل خاک و تلفیقی از این دو اصل برای تابعیت استفاده کند و یا حتی معیار تعیین تابعیت را در مقررات خود عوض کند و بنابر تلفیق دو معیار مذکور هر دولتی به اقتضای ترکیب های گوناگون این دو معیار با هم می تواند اسلوب های متفاوتی در این زمینه پدید آورد و در عصر کنونی اغلب کشورها قواعد ترکیبی از اصل خاک و خون در معیار تابعیت برگزیده اند، نمونه بارز آن کشور آمریکا در دوران گذشته بود که بیشتر از اصل خاک صرفا استفاده می کرد چون ترکیب جمعیت در این کشور، سرزمین است که جز گروه اندک از سکنه ی قدیمی آن بقیه ی اتباع آن را مهاجرانی تشکیل می دهند که یا خود و یا پدران آن ها از سرزمین های دیگر به آن سرزمین کوچ کرده اند و در مقابل، قاعده های تابعیت دولت فرانسه بیشتر متکی بر معیار خون می باشد و این به این مناسبت غلبه احساسات ملی در آن سرزمین و انطباق بیشتر تابعیت و ملیت اتباع آن بر کشور یکدیگر است .

ج: تابعیت ترکیبی

در کشور ایران نیز در ساخت اسلوب تابعیت ایرانی، از هردو معیار خون و خاک استفاده گردیده است ولی گرایش بیشتر بر اصل و معیار خون است .

مزایای تابعیت خون

بهترین مزیت تابعیت بر اساس معیار خون، این است که معیار خون می تواند تابعیت و ملیت اتباع را بیشتر برهم انطباق بخشد و ارزش دیگر آن این است که این معیارمی تواند عامل وراثت در انتقال روحیه ملی و تمدن در یک کشور، از نسلی به نسل دیگر ایفای نقش کند و این امر سبب می شود که تجسم ملت ، در روحیه ملی و عکس العملهای اجتماعی افراد متجلی گردد .

مزایای تابعیت با معیار خاک

بهترین مزیت معیار خاک این است که این شیوه می تواند در پیشگیری از بی تابعیتی کسانی که پدر و مادر آن ها نامعلوم یا بدون تابعیت اند موثر باشد .

در ادامه این بحث شایسته است در دوران کنونی به معرفی کشورهایی که معتقد به یکی از تابعیت می باشند بپردازیم

بر طبق سایت ویکی پدیا کشورهای معیار تابعیت خاک به نام های ذیل می باشند:

آنتیگواوباربود – آرژانتین – باربادوس – بلیز- بولیوی – برزیل – کانادا – شیلی – کامبوج – کلمبیا – کاستاریکا – دومنیکن – کاستاریکا – اکوادور- فیچی – گواتمالا – گرانادا – گویان – هندوراس – جامائیکا – لسوتو – مکزیک – نیکارا گوئه – پاکستان – پاناما – پاراگوئه – پرو-  سنت کیتس ونویس- سنت لوسیا – سنت وینسنت و گرنادین ها – ترنیداوتوباگو – تووالو- ایالات متحد آمریکا – اورگوئه – ونزوئلا

شایان ذکر است طبق آماری تا سال 2010 میلادی از 192 کشور دنیا 30 کشور( بااسامی فوق الذکر) معیار تابعیت را خاک، قرار داده اند البته بسیاری ازاین کشورها صرف تولد شخص دیگر سبب دریافت تابعیت نمی شود بلکه شرایطی را هم برای ارائه تابعیت در نظر گرفته شده است به عنوان مثال :

به کودک متولد در خاک فرانسه یا قلمروهای آن سوی آب‌های فرانسه، در صورتی که یکی از والدین در فرانسه متولد شده باشد به صورت خودکار تابعیت فرانسوی اعطا می‌شود و برای کودک متولد شده از والدین خارجی هم بر پایهٔ سن و مدت اقامت والدین تصمیم‌گیری می‌شود.

یا در کشور آلمان برای متولدین بعد از ۱ ژانویهٔ ۲۰۰۰، کودکی که حداقل یکی از والدینش اقامت دائمی داشته باشد که این اقامت را حدود ۳ سال نگه‌ داشته باشد و همچنین حداقل به مدت ۸ سال در خاک آلمان زندگی کرده باشد

و طبق قانون شهروندی ایران  یا در ایران (مطابق بند ۹۷۶ قانون مدنی ایران) تابعیت ایرانی به افراد زیر تعلق می‌گیرد:

  1. کلیه ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد.
  2. کسانی که در ایران یا خارج از ایران به دنیا آمده‌اند و پدرشان ایرانی است.
  3. کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیر معلوم باشد.
  4. کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده‌است به وجود آمده‌اند.
  5. افراد متولد ایران که پدر آنها غیر ایرانی است و حداقل یک سال قبل از سن ۱۸ سالگی در ایران اقامت داشته‌اند.
  6. هر زن دارای تابعیت خارجی که با شوهر ایرانی ازدواج کرده‌است.
  7. هر تبعه خارجی که تابعیت ایرانی را کسب کرده‌است.
  8. افرادی که دارای پدر خارجی و مادر ایرانی هستند (تابعیت مادر ایرانی، تصویب مهر ۹۸) ،

تبصره: بند ۴ و ۵ شامل فرزندان دیپلمات‌های سیاسی نمی‌گردد.

 

البته لازم به ذکر است در سال 1398 قانونگذار ایران مطابق مصوبه قانونی به تمامی فرزندانی که در ایران به دنیا آمده و مادرشان ایرانی است تابعیت اعطا می نماید

 در نیوزیلند  از تاریخ ژانویه ۲۰۰۶، در صورتی کودک متولد در نیوزلند ملیت این کشور را می‌گیرد که یکی از والدینش نیوزلندی باشند یا اقامت دائمی داشته باشند.

در افریقای جنوبی از تاریخ ۶ اکتبر ۱۹۹۵، کودک متولد در خاک آفریقای جنوبی در صورتی که یکی از والدینش اقامت دائمی یا ملیت آفریقای جنوبی را داشته باشد، می‌تواند ملیت آفریقای جنوبی را دریافت کند.

و در بریتانیا   از تاریخ ۱ ژانویهٔ ۱۹۸۳ حداقل یکی از والدین باید شهروند بریتانیایی باشد یا به صورت قانونی در بریتانیا اقامت داشته باشد

اما برخی از کشور هایی با معیار تابعیت خون می باشند و اسلوب آن ها چنین است که فردی که دارای پدر و مادری است که ملیت کشوری را دارد تبعه آن کشور است و کشور هایی که معیار تابعیتشان خون است طبق آمار سال های اخیر به اسامی ذیل است :

ارمنستان – بلغارستان – کرواسی –استوانی – فنلاند – آلمان – یونان – مجارستان – هند – ایرلند – اسرائیل – ایتالیا – تونس – کیریبانی- لیبریا – لهستان – رواندا – صربستان – اسلواکی – کره جنوبی – ترکیه – اوکراین

همچنین کشورهایی که ترکیب تابعیت خون و خاک می باشند : مانند ایران – آمریکا – کانادا می باشند .

و نیز شایان ذکر است برخی از کشورها برای عدم افزایش جمعیت مهاجران مطابق قوانین بین المللی ملزم به رعایت اصل خون در اعطای تابعیت به بیگانگان می باشند و ترکیه و ایتالیا و بلغارستان و رومانی و یونان از این دسته اند .

و در یک کلام : در اروپا به جز کشور فرانسه  که از سده 19 میلادی  برای ارائه تابعیت به بیگانگان از سیستم خاک استفاده می کند…اما بسیاری از کشورها هنوز از اصل خون تبعیت می‌کنند و به افراد غیر بومی مقیم، در کشورشان، ملیت اعطا نمی‌کنند. و یا ارائه تابعیت با شرایط و محدویت های خاص قانونی می باشد.

مثلاً در دانمارک تا سن ۱۸ سالگی به کودک متولد شده از والدین غیر بومی در خاک دانمارک، ملیت دانمارکی اعطا نمی‌شود.

رتبه: 4.8 از 966 رأی