رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی

رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی

رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت اموال برجای مانده متوفا

تهیه شده توسط سرکار خانم اعظم شفائی، از وکلای پرسابقه دعاوی امور حسبی، باسابقه دار ترین وکیل ارث در تهران 

1 -) بسیاری از وراث توقع دارند هزینه هایی که در مراسم ختم مرگ مورث خود، متحمل شده اند مانند اطعام به مردم، این هزینه از قبل ماترک، کسر شود .

به عبارت بهتر می توان سوال را اینگونه بیان کرد :

منظور از کلمه تجهیز در ماده 225 قانون امور حسبی چیست؟

ابتدا شایسته است به متن این ماده تامل شود : در قانون امور حسبی در فصل پنجم راجع به دیون متوفی در مبحث اول بیان شده است :

دیون و حقوقی که به عهده متوفی است بعد از هزینه کفن و دفن و تجهیز متوفی و سایر هزینه‌های ضروری از قبیل هزینه حفظ و اداره‌ ترکه باید از ترکه داده شود.

بنابراین شایان توجه است: وفق مقررات قانونی ایران، این نوع هزینه ها جزء هزینه های تجهیز میت محسوب نمی شود .

برای رفع ابهام در این خصوص، اداره کل حقوقی قوه قضائیه در نظریه 1834/7 مورخ 08/09/1391 به این نتیجه رسیده است و اعلام کرده است: مقصود از هزینه تجهیز میت، هزینه های ضروری برای انجام تکالیف مذهبی مانند حمل به غسالخانه و غسل دادن و تکفین و حمل میت به گورستان و تهیه قبر و مانند آن است بنابراین:

اولا : اطعام مردم از مفهوم تجهیز خارج است .

ثانیا : از هزینه های تجهیز میت نیز تنها آن مقدار که ضروری باشد قابل پرداخت از ترکه است. در نتیجه به عنوان مثال اگر میت به شهر دیگری برای دفن حمل شود که ضروری نیست، هزینه این حمل میت از ترکه کسر نمی شود، البته این در صورتی است که متوفی وصیت به این اعمال نکرده باشد و گرنه وصایای میت تا ثلث ماترک عمل می شود و مازاد بر آن منوط به اجازه وراث و دیگر ذی الحقوق است .

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی  / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

2 -)  تکلیف ورثه متوفی، نسبت به پرداخت دین :

اولا:  لازم به ذکر است مطابق مقررات قانونی ایران، دیه، جزء ماترک میت محسوب می شود.

ثانیا : اگر هر بدهکار دینی، به حکم دادگاه، دین خود را پرداخت نکند، پس از صدور اجرائیه به درخواست طلبکار، برگ جلب برای وی صادر می شود .

فرض سوال این است : اگر شخصی بدهکار باشد و در اثر تقصیر فرد دیگری، فوت نماید و مقصر حادثه، محکوم به پرداخت دیه متوفی شود و در زمان فوت، دارایی متوفی، فقط یک دیه باشد و مقصر، دیه وی را به وراث، بپردازد و بعد طلبکاری متوجه وجود دیه متوفی شود و به وراث وی مراجعه و دین متوفی را مطالبه کند ولی وراث از پرداخت بدهی به طلبکار سرباز زنند، در این صورت تکلیف مطالبات طلبکار چیست ؟ آیا طلبکار می تواند به استناد قانون محکومیت های مالی بر علیه ورثه اقدام نماید ؟

دیون متوفا به موجب ماده 225 قانون امور حسبی 1391 از ترکه داده می شود و بر اساس ماده 248 قانون امور حسبی که مشعر است :

در صورتی که ورثه ترکه را قبول نماید، هر یک مسئول ادء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود مگر این که ثابت کنند دیون متوفا ، زائد بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفا، ترکه بدون تقصیر آن ها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این صورت نسبت به زائد از ترکه، مسئول نخواهند بود  .

و نیز مطابق نظریه اداره کل حقوق قوه قضائیه که به شرح ذیل، ابراز کرده است، رفع ابهام شده است  :

متن نظریه شماره 9134 مورخ 05/10/1381

در صورتی که ورثه را قبول کنند برابر نص ماده 248 قانون امور حسبی سال 1319 هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود و چنانچه ورثه در این رابطه محکوم به پرداخت دیون مورث خود در حق دائن شوند و با صدور اجرائیه از پرداخت دین استنکاف کنند موضوع مشمول مقررات قانون محکومیتهای مالی ( ماده 3 این قانون مصوب 1393) خواهد بود.

متن ماده 3 قانون محکومیتهای مالی :

 اگر استیفای محکوم به از طرق مذکور در این قانون ممکن نگردد محکوم علیه، به تقاضای محکوم له، تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته‌شدن ادعای اعسار او یا جلب رضایت محکوم له حبس می‌شود. چنانچه محکوم علیه تا سی روز پس از ابلاغ اجرائیه، ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود، دعوای اعسار خویش را اقامه کرده ‌باشد حبس نمی‌شود، مگر اینکه دعوای اعسار مسترد یا به موجب حکم قطعی رد شود.

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی  / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی
رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی، اموال برجای مانده متوفا

3 – ) سوال : آیا به ماترک، خسارت دیر کرد تعلق می گیرد؟

پاسخ : آری است

زیرا : در صورت فوت مدیون اصلی و حال شدن دیون،  طبق ماده 231 قانون امور حسبی مصوب 1319، خسارت تاخیر تادیه به نسبت سهم الارث به وراث تعلق می گیرد مگر اینکه متوفی ترکه نداشته باشد یا وراث ترکه را رد کرده باشند .

شایان توجه است راجع به اموالی که متوفا در رهن قرارداده است این نوع دین پس از مرگ راهن، حال نمی شود و شرایط قرارداد رهن به وراث منتقل می شود و به عبارت بهتر وراث، قائم مقام مورث خود هستند  و ماده 788 قانون مدنی به صراحت بیان نموده است :

به موت راهن یا مرتهن رهن منفسخ نمی شود …….

نظریه اداره کل حقوق قوه قضائیه شماره 157/7- 12/08/1392.

4 -)  تکلیف شرکت بیمه بعد از رضایت برخی وراث :

سوال: آیا اگر بعد از اثبات تقصیر از ناحیه راننده ای که در اثر بی احتیاطی سبب فوت شخصی شده است، برخی از وراث متوفی، نسبت به مقصر حادثه رانندگی منتهی به فوت، گذشت یا رضایت خود را ابراز نمایند، این فعل سبب می شود که اداره بیمه نسبت به پرداخت دیه تکلیفی ندارد ؟

در پاسخ شایسته است وفق نظریه اداره کل حقوقی قوه قضاییه تاکید شود  :

گذشت برخی از وراث ورثه متوفی، نسبت به مقصر حادثه رانندگی منتهی به فوت، تاثیری در انجام تعهدات بیمه گر ندارد و در هر حال شرکت بیمه متعهد به انجام کامل تعهدات خود است …..

نظریه شماره 472/7- 09/03/1391

) سوال : در فرضی که بدهکار فوت کرده و ماترکی جز دیه ندارد و ورثه وی از پرداخت بدهی مورث به طلبکاری وی با وجود دیه مورث ، خودداری می کنند تکلیف طلب دائن چیست؟

محکوم له دعوای حقوقی، علیه ورثه متوفی بدهکار متوفی بدهکار( که دعوای کیفری طرح کردند و به نفع آنان حکم صادر شده است )، می تواند با استناد از ملاک ماده 225 قانون امور حسبی مصوب سال 1319  مطالبات خود را از محل دیه متوفای بدهکار استیفاء کند زیرا مطابق عمومات قانونی و اصول پذیرفته شده حقوقی ( اصل 40 قانون اساسی)  : هیچکس نمی تواند اعمال خود را وسیله اضرار به غیر، قرار دهد.

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی  / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

6 -) سوال شخصی فوت می کند، در زمان فوتش یک همسر دارد و به چند نفر هم بدهکار است . کدامیک از طلبکاران بر یکدیگر ارجحیت دارند و زودتر می توانند طلب خود را وصول نمایند ؟

نظر به اینکه زوجه متوفا، از بابت مهریه، از میت، طلبکار است و مهریه زن مطابق بند 2 ماده 869 قانون مدنی جزء حقوق و دیونی است که به ترکه متوفی تعلق می گیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود بنا بر مراتب چنانچه ماترک متوفی مبلغ … تومان باشد و مهریه زوجه به همان میزان باشد در این صورت باید کل ماترک را به زوجه پرداخت نمود و مابقی از ماترک باقی نمی ماند که طلبکاران بتوانند آن را دریافت نمایند

بهر تقدیر مطابق ماده 226 قانون امور حسبی مهریه زوجه از حقوق ممتازه و ارجح بر طلبکاران  است.

متن ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی

ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد ترکه مابین تمام بستانکاران به‌ نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند که در این صورت مطابق ماده ۲۴۶ مسئول خواهند بود.
‌در موقع تقسیم دیونی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد.

بستانکاران زیر هر یک به ترتیب حق تقدم بر دیگران‌ دارند:

‌طبقه اول

‌الف- حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.
ب- حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت.
ج- دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت.

‌طبقه دوم

‌طلب اشخاصی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده‌ است.
‌این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که موت در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یک سال بعد از آن واقع شده باشد.

‌طبقه سوم

‌طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است.


طبقه چهارم

‌الف- نفقه زن مطابق ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی.
ب- مهریه زن تا میزان ده هزار ریال


طبقه پنجم

‌سایر بستانکاران

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

)  آیا حقوق باز نشستگی متوفی جزء ماترک محسوب می شود؟

پاسخ خیر است زیرا به محض فوت فرد، حقوق بازنشتگی متوفی تبدیل به مستمری برای برخی وراث محسوب می شود و مستمری ماترک محسوب نمی شود لذا توقیف حقوق مستمری وراث متوفی و کسر بدهی متوفا، وجاهت قانونی ندارد  ( مستند این بحث نظریه شماره 552/7- 26/3/1392 است ) .

 

8 – ) سوال : شخصی یک فقره چک برای فردی صادر می کند ولی می میرد و حین الفوت چند ورثه دارد . تکلیف دارنده چک برای وصول طلبش چه می شود ؟ چنانچه ورثه متوفی ماترک را قبول کرده باشند، دارنده چک آیا می تواند به وراث متوفی مراجعه کند ؟

پاسخ آری است و اگر طلبکار وجه چک، به یکی از وراث مراجعه کند و از طریق دادگاه از آن ورثه مطالبه کند در این صورت دادگاه می تواند فقط نسبت به قدرالسهمش، وی را محکوم به پرداخت نماید

( نظریه اداره کل حقوقی قوه قضائیه  شماره 450/7 –  29/01/1384)

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

9 -) سوال  اگر وراث ترکه مورث شان را رد کنند تکلیف طلبکاران متوفا چیست؟

از آنجائی که مطابق مواد 250 و 251 قانون امور حسبی مصوب 1319 ورثه ترک را رد نکند در این صورت ترکه متوفا را قبول کرده است ولی چنانچه تمام ترکه را ورثه یا وراث، رد کنند در این صورت مطابق ماده 254 همین قانون در حکم متوفای بلاوارث است و چنانچه متوفا از خود اموالی بجا گذاشته باشد در این شرایط  با تقاضای دادستان یا اشخاص ذی نفع باید برای ترکه مدیر تعیین شود و در این صورت کلیه طلبکاران در صورت مطالبه طلب خود بطرفت مدیر ترکه به طرح دعوای مطالبه وجه مبادرت نماید

(مستند نظریه اداره کل حقوقی قوه قضائیه شماره 2302/7 – 22/04/1345)

پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

10 -) سوال اگر فردی فوت کند و همسرش با حکم دادگاه قیم فرزندان صغیر شود و پس از چندی قصد داشته باشد مهریه اش را مطالبه کند باید بطرفیت چه کسی اقامه دعوای مطالبه مهریه کند

پاسخ این است : ابتدا باید از طریق اداره سرپرستی از قیومیت استعفا دهد و بعد از معین شدن قیم جدید برای فرزندانشان،  به طرفیت قیم جدید به طرح دعوای حقوقی مطالبه  به طرفیت قیم جدید بپردازد .

(مستند نظریه اداره کل حقوقی قوه قضائیه شماره 1683/7- 17/08/1391

مجموعه پرسش و پاسخ و رفع ابهام درمورد وضعیت ماترک متوفی / اموال برجای مانده متوفا / ماترک میت

مطالب مرتبط که مطالعه آنها ممکن است برای شما مفید باشد:

تکلیف حقوقی بدهی فرد فوت شده در قوانین ایران

پاسخ مستند برخی از سوالات حقوقی ارث و میراث

وظایف مدیر تصفیه و شرایط تصفیه ترکه

وضعیت ارث ایرانیان خارج از کشور

وضعیت تملک اموال اشخاص خارجی پس از مرگ

 

سوالات متداول

  • آیا جنین که زنده متولد شود و سپس فورا بمیرد ارث بر است؟
    بله، ولو اینکه یک گریه کند و بلافاصله بمیرد.
  • آیا دادگاه صالح برای رسیدگی به ارث و وصیت دادگاه خانواده است؟
    خیر، دادگاه صالح به رسیدگی به ارث دادگاه عمومی حقوقی است.
  • آیا فردی می تواند وراث خود را از ارث محروم نماید؟
    از آنجاییکه مسئله ارث بعد از مرگ موضوعیت دارد، لذا شخص تا زمانی که زنده است چنین حقی را ندارد.
  • آیا فرزندخوانده ارث بر است؟
    خیر
  • آیا کسی بخاطر تحصیل ارثیه، مورث خود را بکشد، ارث می برد؟
    خیر
  • اگر کسی تمام اموال خود را به دیگری وصیت کند و بقیه وراث مازاد بر 1/3 را نپذیرند، تقسیم ارث چگونه انجام می شود؟
    ابتدا 1/3 از کل اموال جدا به موصی له می رسد و بقیه بین تمامی ورثه تقسیم می شود.
  • در خصوص ارث زوجه (زن) تقسیم ارثیه چگونه است؟
    وفق آخرین تصمیم گذاری قانونگذار، زوجه از تمامی اموال همسرش 1/8 به ارث می برد.
  • وضعیت ارث در مورد ایرانیان مقیم خارج از کشور چگونه است؟
    در این خصوص قانون مدنی ایان در ماده 6 تاکید نموده است قوانین ارث کلیه اتباع ایرانی حتی چنانچه مقیم کشور خارجی باشند تابع قوانین کشور ایران است .
  • چه زمانی ورثه می توانند سهم الارث خود را دریافت کنند ؟
    وفق مقررات قانونی سهم الارث وراث، پس از اینکه دیون متوفی از محل دارایی وی پرداخت شود، باقی مانده دارایی متوفی بین وراث قابل تقسیم است.
  • آیا کسی می تواند تمام اموال خود را وصیت کند؟
    اگر کسی ورثه نداشته باشد، می تواند تمام اموال خود را به دیگری وصیت کند که به ارث ببرد.
رتبه: 4.8 از 966 رأی