پرسش و پاسخ: کاهش سن اشخاص ایرانی مقیم خارج از کشور
آقای شهرام س. از طریق فرم تماس با ما به مجموعه‌ی ما ایمیل زده اند و این سوال را از ما پرسیده اند:
با سلام. بنده 41 ساله هستم. پدر و مادرم کازرونی‌اند و تابعیت ایران را دارم و در کشور کانادا زندگی می‌کنم. برای پذیرفته شدن در یک موقعیت شغلی در کانادا نیاز به این دارم که سن خودم را به 35 سال کاهش بدهم. از آنجایی که نمی‌دانم در صورت امکان این پروسه چقدر طول می‌کشد قصد دارم سنم را به میزان بیش از شش سال کاهش دهم.
سوال اولم این است که برای این کار باید به چه دادگاهی مراجعه کنم؟ آیا نیازی هست که به سازمان ثبت احوال مرکزی مراجعه کنم؟
سوال دوم: آیا این درخواست قانونی است و من می‌توانم امیدی به موفق شدن داشته باشم؟
سوال سوم: در صورت امکان، عملی کردن این فرآیند چقدر طول می‌کشد؟
پاسخ وکیل:
جناب شهرام س. عزیز
با سلام
پاسخ سوال اول: در خصوص صلاحیت محاکم
در صورت سوال شما مشخص نشده است که سند تابعیت ایرانی شما (سند ثبت احوال شما) در چه کشوری تنظیم شده است. در صورتی که سند ثبت احوال شما خارج از ایران تنظیم شده باشد، طبق ماده 25 آیین دادرسی مدنی شما باید به ایران سفر کنید و به یکی از دادگاههای عمومی شهرستان تهران مراجعه کنید.
اما در صورتی که سند ثبت احوال شما در ایران تنظیم شده باشد، شما باید به دادگاه عمومی محل صدور سند مراجعه کنید. برای مثال، اگر شما در شهر کازرون به دنیا آمده و از ایران به کانادا مهاجرت کرده باشید، در صورتی که اوراق هویتی شما در اداره ی ثبت احوال کازرون تنظیم شده باشند، شما باید به شهر کازرون سفر کنید و به دادگاه عمومی کازرون مراجعه کنید.
البته در بخشنامه 11212/79/1-1/8/1379 رئیس قوه قضاییه به واحدهای قضایی سراسر کشور عنوان شده که:
بنابر اعلام سازمان ثبت احوال کشور، محاکم قضایی، دادخواست و ضمائم مربوط به دعوی اشخاص به طرفیت ثبت احوال، در مورد اسناد سجلی که از شهرستانها یا بخشهای مختلف کشور صادر شده‌اند، به مرکز سازمان، در تهران فرستاده اند… بر اساس مقررات، دفاع و پاسخگویی به دعاوی و نیز پیگرد متخلفان از نظر جرائی، با اداره محل صدور سند است و اقتضا دارد با توجه به مواد 4 قانون ثبت احوال 1355 با اصلاحات و الحاقات بعدی و ماده 25 قانون آیین دادرسی مدنی 1379 چنانچه محل صدور سند یا شناسنامه مورد اختلاف، مناطق ثبت احوال تهران یا اداره ثبت احوال شهرستان و بخش باشد، بنا به مورد از طریق اداره کل ثبت احوال استان تهران یا اداره محل صدور آنها، اقدام شود و از مکاتبه با سازمان مرکزی، خودداری گردد.
در رای وحدت رویه ی جدیدتری محتوای ماده 4 قانون ثبت با ماده 25 قانون آیین دادرسی مدنی در مقابل هم بررسی شده اند:
ماده 4 قانون ثبت احوال مصوب 1355: رسیدگی به شکایات اشخاص ذینفع از تصمیمات هیات حل اختلاف و همچنین رسیدگی به سایر دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال با دادگاه شهرستان یا دادگاه بخش مستقل محل اقامت خواهان به عمل می‌آید و رای دادگاه فقط پژوهش‌پذیر است. مهلت شکایت از تصمیم هیات حل اختلاف ده روز از تاریخ ابلاغ است.
تبصره: هرگاه سند ثبت احوال در ایران تنظیم شده و ذینفع مقیم خارج از کشور باشد رسیدگیها با دادگاه محل صدور سند و اگر محل تنظیم سند و اقامت خواهان هر دو خارج از کشور باشد با دادگاه شهرستان تهران خواهد بود.
ماده 25 آیین دادرسی مدنی: هرگاه سند ثبت احوال در ایران تنظیم شده و ذینعفع خارج از کشور باشد رسیدگی با دادگاه محل صدور سند است و اگر محل تنظیم سند و اقامت خواهان هر دو خارج از کشور باشد در صلاحیت دادگاه عمومی شهرستان تهران خواهد بود.
بنا بر این دو ماده، رای وحدت رویه ی 726-27/4/1391 چنین اظهار نظر کرده است:
ماده 4 قانون ثبت احوال مصوب 1355 که دادگاه محل اقامت خواهان را صالح برای رسیدگی به دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال اعلام کرده است، بر حسب مستفاد از ماده 25 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی با مقررات این قانون مغایریت ندارد؛ بنا به مراتب راهی شعبه هجدهم دیوان عالی کشور که با این نظر انطباق دارد موافق قانون تشخیص و به اکثریت آراء تایید می‌گردد.
پاسخ سوال دوم: در خصوص درخواست کاهش سن
ابتدا نظر شما را به رای وحدت رویه 599-13/4/1374 ردیف 72/17 جلب می‌کنیم:
بر اساس ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب بهمن ماه هزار و سیصد و شصت و هفت، تغییر تاریخ تولد اشخاص به کمتر از پنج سال ممنوع است و رسیدگی به درخواست تغییر سن بیش از پنج سال نیز به تجویز تبصره همین قانون منحصراً بر عهده کمیسیون مقرر در آن مقرر شده است.
متن ماده واحده مذکور بسیار کوتاه است و تنها اشاره می‌کند که:
از تاریخ تصویب این قانون تغییر تاریخ تولد افراد ممنوع است.
اما توضیحات داخل تبصره به جزئیاتی اشاره می‌کند که ممکن است برای شما جالب توجه باشد:
تبصره: صاحب شناسنامه تنها یک بار در طول عمر و در صورتی که اختلاف سن واقعی با سن مندرج در اسناد سجلی به تشخیص کمیسیونی مرکب از فرماندار یا بخشدار، رئیس اداره ثبت احوال محل و پزشک منتخب، مدیر عامل سازمان بهداری استان و رئیس شورای اسلامی شهر و یا بخش محل صدور شناسنامه و با عضویت و ریاست دادگاه صالحه محل، تشکیل می‌گردد بیش از پنج سال باشد می‌تواند سن خود را اصلاح نماید.
در ادامه رای وحدت رویه چنین آمده که: بنا به مراتب به نظر اکثریت اعضای هیات عمومی دیوان عالی کشور، رای شعبه ششم که مرجع رسیدگی و اظهار نظر نسبت به درخواست تغییر تاریخ تولد کمتر از پنج سال را دادگاههای دادگستری اعلام کرده است منطبق با قانون و صحیح تشخیص می‌شود. این رای بر طبق ماده واحده قانون وحدت رویه قضایی مصوب 1328 برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاهها در موارد مشابه لازم الاتباع است.
با مطالعه‌ی این موارد می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که شما قصد دارید سن خود را به بیش از 5 سال کاهش دهید، بنابراین امکان پیروزی در این دعوی را خواهید داشت. با این حال همه مشروط بر این خواهد بود که رای شورای مذکور در تبصره ماده واحده فوق به نفع شما باشد و بدیهی است که شورای مذکور به جهت کسب یک موقعیت شغلی حاضر به پذیرش چنین درخواستی نخواهد شد.
پاسخ سوال سوم: در خصوص مدت زمان رسیدگی به پرونده
در خصوص سوال سوم شما لازم به ذکر است که هیچ تخمین و تضمینی در خصوص مدت زمان به نتیجه رسیدن آرا در امور مدنی وجود ندارد. بنابراین شما می‌توانید حتی مدتی بیش از شش سال را درخواست کنید تا در صورت طولانی شدن روند رسیدگی رای پیروزی برای شما بی‌فایده نباشد.
در صورت داشتن سوالات حقوقی، ایرانیان مقیم خارج از کشور می‌توانند از طریق فرمی که در این صفحه قرار دارد سوالات خود را مطرح نمایند و از مشاوره‌ی وکلای شمس بهره‌مند گردند.
