اقامتگاه – آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود

اقامتگاه – آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود

 حقوق هموطنان خارج از ایران

مبحث دوم – اقامتگاه

بسیاری اوقات شنیده می‌شود، فلان شخص مقیم کشور خارجی …آلمان یا آمریکا هست . برای شناخت این مسئله لازم به ذکر است

 اولا: یاد آوری کنیم مقیم بودن با تابعیت داشتن شخص، تمایز بسیار دارد .

ثانیا: مقیم بودن و تابعیت داشتن مختص فرد نمی شود، اشخاص حقوقی هم می توانند مقیم یک مملکت خارجی یا حتی تابعیت کشور دیگری را داشته باشند

 ثالثا: یاد آوری می‌شود  که در مباحث حقوقی شخص بر دو نوع است :

الف: شخص حقیقی که انسان هست

ب: شخص حقوقی: که همان شرکت و نهاد و سازمان و انجمن وحزب و… می باشند که از بسیاری از حقوق مدنی اشخاص حقیقی برخوردار است  .

رابعا: وفق حقوق بین الملل هر شخص باید یک تابعیت داشته باشد و داشتن تابعیت مضاعف از منظر حقوق بین الملل  عملی نکوهیده است، اما از آنجایی که نادیده گرفتن مقررات حقوق بین الملل در بسیاری از موارد ضمانت اجرایی ندارد لذا برخی از اشخاص دو تابعیتی و یا بیشتر … به عنوان مثال فردی ایرانی تبار هست و دارای تابعیت ایرانی هست در عین حال تابعیت کشور آمریکا را هم دارد بهرحال آثار حقوقی مقیم بودن یک شخص با تبعه بودن یک شخص در یک کشور متفاوت است  .

 و جان کلام اینکه :

امتیازات زندگی افرادی که تبعه یک کشور هستند با افرادی که فقط مجوز اقامت را دارند، متفاوت است ضمن اینکه همه ما عالم به این امر هستیم که اقامت بر دو نوع هست:

اقامت موقت:

که اغلب مجوزی برای مدت موقت برای گردشگری و یا تحصیل و یا کار کردن افراد بیگانه است و یا برای فرصت های مطالعاتی بر ای محققان است و الی …

اقامت دائم:

که اغلب کشورهای جهان در قانون مدنی خود برای افرادی که چندین …سال سکونت یا اقامت در کشوری دارند و درخواست تابعیت می کنند موافقت می نمایند.

به عنوان مثال هر کسی که در آمریکا اقامت دائم دارد (گرین کارت دارد) و وفق مقررات قانون مهاجرت این کشور باید ۳۶ ماه متوالی و یا متناوب در آمریکا زندگی کند تا با درخواست تابعیت وی موافقت شود و یا در قانون مدنی ایران این مدت ۵ سال هست (که البته این امر به جهت اینکه اصولا کشور ایران یک کشور مهاجر پذیر نیست اعمال نمی شود ) که نمونه آن افاقنه که با داشتن مجوز اقامت به آن ها در طی 5 سال اقامت، دولت ایران به آنان تابعیت ایرانی اعطا نمی کند

و بطورکلی مثال ملموس آن، دارا بودن امتیاز، برای یک تبعه ایرانی با فردی که مجوز اقامت در ایران دارد : مقایسه یک ایرانی یا یک افغانی هست که حاکی از این است که اتباع ایرانی حق تحصیل تا مدارج عالی را دارد، اما تا همین چند سال پیش افرادی که افغانی و مقیم ایران هستند، حق تحصیل در مدارس ابتدائی را نداشتند و یا مجاز به بازگشائی حساب بانکی در ایران نبودند بهر حال بطور کلی کسی که تبعه یک کشور هست از جمیع حقوق شهروندی  آن کشور برخوردار است اما کسی که مقیم یک کشور بیگانه هست از برخی از حقوق آن کشور برخوردار می باشد .

در حقوق موضوعه ایران در قانون هایی مانند قانون مدنی یا قانون تجارت و .. به این تفاوت ها اشاره شده است  مانند قانون تجارت ایران در مورد اقامتگاه بیگانگان در ماده ۵۹۰ درخصوص اقامت اشخاص حقوقی بیان نموده است:

اقامتگاه شخص حقوقی، محلی است که اداره شخص حقوقی در آنجا است (اما طبق قسمت اخیر ماده 1002 قانون مدنی اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آنها خواهد بود)

در اینجا شایسته است که اضافه شود : در این دو ماده، دو قانون متفاوت برای اقامتگاه تاکید شده و برای حل تعارض این امر با استدلال اینکه همواره قانون موخر ملاک باید باشد و چون قانون تجارت در سال ۱۳۱۱ مصوب شده و قانون مدنی دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۱۳ به تصوبب رسیده است و قانون مدنی قانون موخر است این ابهام رفع می شود و لذا اقامتگاه اشخاص حقوقی، محل عملیات آنهاست نه محل اداره و امور مهم آنها.

 

اقامتگاه - آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود
اقامتگاه – آشنایی هموطنان خارج ایران با حقوق خصوصی خود

تامل به مواد قانونی در خصوص اقامتگاه خارجی ها در قانون مدنی ایران

ماده 1002 قانون مدنی

تعریف

اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی است که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد اگر محل سکونت ‌شخصی غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز امور او اقامتگاه محسوب است اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آنها خواهد بود.

 

و قانونگذار در ماده ۱۰۰۳ این قانون تاکید کرده است :

 

هیچکس نمیتواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد و در خصوص تغییر آن در ماده ۱۰۰۴ قانون مدنی قانونگذار در مورد تغییر اقامتگاه بیگانگان چنین مشعر است ::

 

تغییر اقامتگاه به وسیله سکونت حقیقی در محل دیگر به عمل میاید مشروط بر اینکه مرکز مهم امور او نیز به همان محل انتقال یافته ‌باشد.

 

درخصوص اقامتگاه این قانون در مورد اشخاص چنین بیان کرده است:

ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی

اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی است که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد اگر محل سکونت ‌شخصی غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز امور او اقامتگاه محسوب است اقامتگاه اشخاص حقوقی مرکز عملیات آنها خواهد بود.

 

و در ماده ۱۰۰۳ قانون مدنی تاکید کرده است:

هیچکس نمیتواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد.

 

و در مورد تغییر محل آدرس خارجی ها در ماده ۱۰۰۴ قانون مدنی قانونگذار چنین مشعر است :

تغییر اقامتگاه به وسیله سکونت حقیقی در محل دیگر به عمل میاید مشروط بر اینکه مرکز مهم امور او نیز به همان محل انتقال یافته باشد.

 

وکیل خانواده در خصوص اقامتگاه زنان متاهل با اشاره به ماده 1005 قانون مدنی  که چنین بیان کرده است:

اقامتگاه زن شوهر دار همان اقامتگاه شوهر است معذالک زنی که شوهر او اقامتگاه معلومی ندارد و همچنین زنیکه با رضایت شوهر‌ خود و یا با اجازه محکمه مسکن علیحده اختیار کرده میتواند اقامتگاه شخصی علیحده نیز داشته باشد.

 

در مورد اقامتگاه افراد محجور(صغیر،دیوانه،سفیه)، در ماده 1006 قانون مدنی تصریح شده است:

اقامتگاه صغیر و محجور همان اقامتگاه ولی یا قیم آنها است.

 

و در مورد اقامتگاه افرادی که ماموریت در کشور بیگانه دارند مقنن در ماده ۱۰۰۷ قانون مدنی بیان کرده است:

اقامتگاه مامورین دولتی محلی است که در آنجا ماموریت ثابت دارند.

و در مورد نظامی ها در ماده ۱۰۰۸ قانون مدنی بیان شده است:

اقامتگاه افراد نظامی که در ساخلو هستند محل ساخلو آنهاست.

 

و در مورد ماده بعدی تصریح شده است (ماده 1009 قانون مدنی)

 

اگر اشخاص کبیر که معمولا نزد دیگری کار یا خدمت میکنند در منزل کارفرما یا مخدوم خود سکونت داشته باشند اقامتگاه آنها همان‌ اقامتگاه کارفرما یا مخدوم آنها خواهد بود. 

 

وکیل با تجربه تهران به مهم ترین مسئله یعنی تعیین تکلیف معاملات افراد خارجی مقیم ایران و صلاحیت دادگاه حل اختلاف آن ها اشاره میکند که در ماده ۱۰۱۰ قانون مدنی قانونگذار اشعار دارد:

اگر ضمن معامله یا قراردادی طرفین معامله یا یکی از آنها برای اجرای تعهدات حاصله از آن معامله محلی غیر از اقامتگاه حقیقی خود ‌انتخاب کرده باشد نسبت به دعاوی راجعه به آن معامله همان محلی که انتخاب شده است اقامتگاه او محسوب خواهد شد و هم چنین است در صورتی که برای ابلاغ اوراق دعوی و احضار و اخطار محلی را غیر از اقامتگاه حقیقی خود معین کند.

 

رتبه: 4.8 از 966 رأی