تفاوت دیه و ارش دیه

تفاوت دیه و ارش دیه

تفاوت دیه و ارش در چیست؟

 درنگاه اول یعنی با تامل به قانون مجازات اسلامی در ماده یک که بیان می کند:

قانون مجازات اسلامی مشتمل بر جرائم و مجازاتهای حدود، قصاص، دیات و تعزیرات، اقدامات تامینی و تربیتی، شرایط و موانع مسئولیت کیفری و قواعد حاکم بر آنها است، به نظر می رسد که دیه یکی از انواع مجازات است، بهرحال همین قانون (قانون مجازات اسلامی) در ماده 448 در تعریف دیه اشعار دارد : / تفاوت دیه و ارش در چیست؟

دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.

ثانیا با این تعریف، یعنی عبارت در شرع مقدس … پس درحقوق موضوعه ایران، دیه منبعث از قوانین اسلامی است .

البته در درکشورهای خارجی به جای دیه، غرامت مد نظر است و شایان ذکر است که این جبران خسارت بر اساس شخصیت فرد متفاوت است. به عنوان مثال میزان غرامت اغلب، با در نظرگرفتن موقعیت فرد در اجتماع و در آمد سالانه شخص زیان دیده ، سنجیده می شود یعنی دیه فردی که درآمد سالانه اش یک میلیون دلار است، غرامت جبران خون بهای وی از فردی که در آمد سالانه اش یک صد هزار دلار است، متفاوت است . / تفاوت دیه و ارش در چیست؟

صرف نظر از این بحث، ارش جبران خسارت بدنی است که میزان آن در قانون تصریح نشده است. به عنوان مثال : دیه هر یک از اعضای جفت بدن مانند دو دست یا دو پا، هریک، نصف دیه کامل بیان شده است مستند آن ماده 563 است که مشعر است:

از بین بردن هر یک از اعضای فرد و هر دو عضو از اعضای زوج، دیه کامل و از بین بردن هریک از اعضای زوج، نصف دیه کامل دارد. خواه عضو مزبور از اعضای داخلی بدن باشد خواه از اعضای ظاهری مگر اینکه در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد.

ارش

اما در قانون تحت ماده ای میزان ارش معین نشده است، به عبارت بهتر با توسعه علم پزشکی میزان جراحات و صدماتی که در قانون معین نشده است با جلب نظر کارشناس ( پزشک یا پزشکی قانونی ) معین می شود و به همین دلیل قانون مجازات اسلامی در تعریف ارش به صراحت در ماده 449 بیان می کند: / تفاوت دیه و ارش در چیست؟

ارش دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگری مقرر شود.

 

نظر فقهی امام خمینی در خصوص دیه و ارش

از نظر امام خمینی :

دیه مالی است که به سبب جنایت برنفس یا عضو واجب می شود و فرق نمی کند که از طرف شارع میزان آن معین شده باشد یا معین نشده باشد، و گاهی دیه فقط بر آن چه معین شده اطلاق می گردد و آن چه را که معین نشده است ارش یا حکومت می نامند.

 شایسته است ذکر کنیم از نظر قرآن مجید :

با مطالعه ی آیات قرآن از جمله آیه (92) سوره ی نساء که تاکید می کند: خداوند متعال می فرماید:

«هیچ فرد با ایمانی مجاز نیست که مؤمنی را به قتل برساند، مگر این که این کار از روی خطا و اشتباه از او سر زند، و(در این حال) کسی که مؤمنی را از روی خطا به قتل رساند با ید یک برده ی مؤمن را آزاد کند و خون بهایی به کسان او بپردازد مگر این که آن ها خون بها را ببخشند…»

لذا دیه از نظر قرآن در مورد غیر جرائم عمدی تاکید شده است، بدین معنی که دیه جبران خسارت در نظر گرفته شده است و بر خلاف قانون مجازات اسلامی که در مواد 1 و 14 در زمره تصریح شده است. / تفاوت دیه و ارش در چیست

اما در بررسی قانون مجازات اسلامی دیه عنوان جبران خسارت هم در نظر گرفته شده است . به عنوان مثال همین قانون در ماده 450 مشعر است :

در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنی علیه یا ولی دم دیه پرداخت می شود مگر به نحو دیگری مصالحه شود

و در ماده 451 بیان می کنذ :

در صورتی که قاتل از ورثه مقتول باشد چنانچه قتل عمدی باشد از اموال و دیه مقتول و در صورتی که خطای محض یا شبه عمدی باشد از دیه وی ارث نمیبرد. در موارد فقدان وارث دیگر، مقام رهبری وارث است

و در پاسخ این سوال که شاید برای برخی ایجاد بشود :

که چه تفاوتی بین این دو بحث است که دیه به عنوان مجازات محسوب شود یا جبران خسارات بدنی ؟

شایان توجه است اگر با تاکید ماده یک که دیه را در زمره یکی از انواع مجازات بیان کرده است (در این قانون تصریح شده است : قانون مجازات اسلامی  مشتمل بر جرائم و مجازاتهای حدود، قصاص، دیات و تعزیرات، اقدامات تامینی و تربیتی، شرایط و موانع مسئولیت کیفری و قواعد حاکم بر آنها است) و ماده 14 که بیان می کند مجازات های مقرر در این قانون چهار قسم است : الف – حد    ب- قصاص    پ- دیه   ت- تعزیر

 پاسخ سئوال فوق این است که :

اگر از منظر قانونی دیه جزء مجازات محسوب شود در صورتی که قاتل یا مجنی علیه یا زیاندیده بدنی قبل از مجازات به علتی بمیرد، وفق مقرارت قانونی جبران خسارت بدنی وی باید منتفی شود و اگر دیه را به عنوان جبران غرامت بدنی محسوب نماییم با مرگ قاتل دیه مقتول منتفی نمی شود و ورثه وی ذیحق هستند که دیه مقتول را مطالبه نمایند . / تفاوت دیه و ارش در چیست؟

بهر حال قانون مجازات اسلامی در ماده 474 تاکید نموده است، در جنایت شبه عمدی درصورتی که به دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می شود و درصورتی که مال او کفایت نکند از بیت المال پرداخت می شود

و در ماده بعدی تصریح نموده است :

در جنایت خطای محض در مواردی که پرداخت دیه بر عهده مرتکب است اگر به علت مرگ یا فرار، دسترسی به او ممکن نباشد دیه جنایت از اموال او پرداخت می شود و درصورتی که مرتکب مالی نداشته باشد دیه از بیت المال پرداخت می شود

جان کلام اینکه در هر صورت ( به غیر از مواردی که صاحب حق از دریافت دیه، چشم پوشی می کند) در هر شرایطی دیه همواره باید پرداخت شود .

 برای کسب مشاوره تخصصی و ارتباط با وکیل کیفری تهران با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید:

⇐ 021-22924799 –  (10 صبح تا 8 شب به وقت ایران)

⇐ 09121997102 –  همراه و واتس اپ

 

 تفاوت دیه و ارش در چیست؟   نقل از: وکلای مجرب کیفری در موسسه حقوقی شفائی، وکیل حرفه ای کیفری | وکیل برای تصرف عدوانی | وکیل کلاهبرداری | وکیل خیانت در امانت | بهترین وکیل ملکی در تهران | بهترین وکیل سرقفلی تهران

رتبه: 4.8 از 966 رأی